normaal ben ik niet zo gek op Vlaamse oude spoorlijnen, daar er niet veel zijn dat nog echt verwijzen naar de geschiedenis van het spoor in tegenstelling tot de Waalse Ravel's.
bij het Bels Lijntje ofwel spoorlijn L29 moet ik mijn mening herzien...
een prachtige route door de Kempense Heiden met veel verwijzingen naar de Spoorweg- én oorlogsgeschiedenis. Ga mee met de ooit belangrijke Internationale spoorlijn Brussel-Amsterdam !
De Spoorlijn 29 liep vanaf Turnhout door tot Tilburg(NL)
Al vanaf Turnhout station wordt je meegenomen door de rijke geschiedenis en natuur van de regio. op weg naar de Nederlandse grens rij je langs prachtige natuur.
Stop zeker even aan de uitkijktoren vanwaar je een prachtig zicht hebt op de Kempense Heiden.
Een bunker getuigt de Oorlogsgeschiedenis uit de regio
De uitkijktoren langs het Bels Lijntje
Een prachtig zicht vanop de uitkijktoren, met links het fietspad van het Bels Lijntje.
beetje later komen we het eerste bewaarde station langs de lijn tegen, Weelde-Merksplas.
omgebouwd heden tot een vakantiewoning.
Na een dikke 8 km kom je in het gehuchtje Weelde-Statie, vlak aan de grens België/Nederland.
Hier stond ooit een immens Grensstation, letterlijk op de Grens.
de ene kant van het perron was België en heette Weelde Etat (Staat) en het Nederlandse stuk was Baarle-Nassau-Grens.
In de voormalige Douaneloods op je rechterkant vind je een café-Restaurant waar je gezellig kunt lunchen of even pauzeren. Binnen zijn er heel wat foto's van de geschiedenis te vinden en buiten ligt er nog een wijkspoortje.
in het bos achter de perron's vind je een wandelpad die je zou leiden naar o.a loopgraven die de Douaneloods in WO II moest beschermen,
maar interessanter in de spoorweghistorie, de restanten van de draaischijf waar de locomotieven werden gedraaid. Helaas was alles overwoekerd en heb ik ze niet gevonden.
Hier zie je de Grens België/Nederland, die het Station in 2 verdeelde.
Ter ere van 150 jaar Bels Lijntje hebben ze in 2017 deze overkapping nagebouwd op het perron van Station Weelde-Etat.
Het restaurant in de voormalige Douaneloods, een bezoekje waard!
Even pauzeren op het terras, vlak aan het wijkspoortje van de Douaneloods.
Restanten van de Draaischijf zouden nog zichtbaar moeten zijn in het bos waar vroeger een enorme bundel was.
Overal langs de route vind je deze bordjes, deze duiden aan dat je nog steeds het Bels Lijntje aan het volgen bent, maar toont ook aan welke bezienswaardigheid je bent.
even verder komen we in de enclaven gemeente Baarle-Nassau en Baarle-Hertog.
hier steek je meerdere malen de grens over tussen België en Nederland.
Net zoals het spoor vroeger, steek je op het fietspad ook meermaals de grens over.
Ook Baarle-Nassau/Hertog is zeker een stop waard.
Hier is ook het laatste bewaarde station op de lijn te vinden.
Station Baarle
Dit ga je meermaals tegenkomen op je pad door Baarle-Nassau/Hertog.
De Grenslijnen.
De spoorlijn L29 had op Nederlands gebeid maar liefst 28 "Spoorwachtershuisjes", kleine huisjes waarin de overwegwachters woonden dien de overwegen bediende.
van de 28 zijn er nog 6 over waarvan je er een paar duidelijk herkend.
ter hoogte van het huisje 18 staan er gerestaureerde kilometerpalen.
Oorspronkelijk waren dit betonnen palen per Kilometer en herbruikte rails per 100 meter.
door de uitbraak zijn deze allemaal verdwenen, maar op het stuk rond Boshoven vind je de gerestaureerde versie's.
Spoorwegwachtershuisje 20
Spoorwegwachtershuisje 16
het grenspaaltje met de letters NS toonde de grens aan vanwaar de Nederlandse Staatsspoorwegen begonnen.
Langsheen de route vind je regelmatig deze arduinen stenen met TT op
Dit duidde de grens aan met de eigendom van het spoor en private eigendom
(TT staat voor Turnhout-Tilburg)
deze rail is een reconstructie van een oorspronkelijk Hectomterpaal uit 1867
het duid aan dat je zich op KM 16.200 bevind van de spoorlijn (vanuit Turnhout gerekend)
Iets voorbij Boshoven heb je de dorpjes Alphen en Riel,
waar helaas de stationsgebouwen verdwenen zijn.
waar vroeger de stations waren vind je nog aanduidingen van de vroegere spoorlijn.
Tussen Alphen en Riel vind je nog een leuke stopplaats uit de oorlogsgeschiedenis,
het schijnvliegveld Kamerun SF37 uit de 2de wereldoorlog ter bescherming van het dicht bijgelegen vliegveld Gilze-Rijen.
Voormalig Station van Alphen
een gereconstrueerd vliegtuig op het schijnvliegveld
Even later kom je op het grondgebied Tilburg.
voorbij het oude spoorviacuct sla je rechtsaf vanwaar je via enkele woonwijken (volg de borden Bels Lijntje) uitkomt in het "Spoorpark Tilburg"
een oud rangeerterrein net voor het huidige station van Tilburg. ideaal om even te vertoeven en te pauzeren !
Net voor de inrit van Tilburg heb je het spoorviaduct
in het Spoorpark, een voormalig rangeerterrein staat dit kunstwerk, een grote rits, met 2 betekenissen
waaronder de openritsing van de spoorlijnen, waar de huidige spoorlijn Breda-Tilburg en het Bels Lijntje samenkwam.
in het Spoorpark vind je nog een spoor waarop enkele oude wagons staan die dienst uitmaken van een camping.
startpunt is Station Turnhout waar je elk uur een trein hebt vanuit Brussel en Antwerpen
terugkeren kan vanaf het Station Tilburg vanwaar je richting Breda en vandaar terug naar België kan reizen. Ikzelf heb de fietsroute terug genomen naar Turnhout.
let wel! als je terugkeert vanuit Tilburg dien je rekening te houden dat je een NS fietsdagkaart van € 7,95 moet kopen én dat je fiets niet mee mag tijdens piekuren !
Het Bels lijntje, misschien eerst even de naam toelichten, werd geopend in 1867 door de "Grande Compagnie de chemin de fer Belge"
in de volksmond werd het dus het Belgs lijntje genoemd, ofwel Bels in Brabants dialect.
De lijn loopt officieel van Aarschot tot Tilburg.
Al van 1855 kon je sporen tussen Antwerpen en Amsterdam via Roosendaal, maar de opkomst van het vervoer per trein was zo populair dat er een 2de internationale verbinding moest komen, er werd gekozen om via de Kempen, Nederland aan te sluiten.
en zo ontstond Spoorlijn 29, waarvan enkel het stuk Herentals-Turnhout nog in gebruik is.
Het zwaartepunt van deze lijn lag in Weelde-Etat/Baarle Grens, de stations van Weelde-Merksplas en Baarle waren onvoldoende om de Douane afhandeling te kunnen regelen.
dus bouwden de Nederlanders een immens grensstation op de grens,
hier werden ook de locomotieven gewisseld, Weelde-Etat telde een bundel van maar liefst 24 sporen(!).
Door de komst van het grensstation werden er ook meerdere woningen voor stations- en douanepersoneel gebouwd en werd Weelde-Statie een eigen dorp.
De L29 was trouwens de kortste route Parijs-Amsterdam, dus de NS nam algauw de lijn over in zijn beheer en wou de lijn uitbouwen.
tot de komst van WO I...
Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd het
stationsemplacement Weelde -Baarle-Nassau met behulp van prikkeldraad –
meer bekend als de Dodendraad–
in tweeën gedeeld. De grens werd hermetisch afgesloten waardoor
grensoverschrijdend treinverkeer onmogelijk werd. Ook de
onderhandelingen die in 1912 waren begonnen over sneltreinen tussen
Amsterdam en Brussel werden door de Eerste Wereldoorlog stopgezet.
in Riel was er tot WO II nog een zijlijntje, uitsluitend voor goederenverkeer, dat tot Goirle liep.
De uiteindelijke doodsteek voor het Bels lijntje was het opkomende vervoer per bus en auto.
in 1934 al werd het personenvervoer afgeschaft, Goederen reden er nog tot 1973.
Van 1974 tot 1982 reed de Stichting Stoomtrein Tilburg-Turnhout
(SSTT) met toeristische stoomtreinritten van Tilburg tot de grens en
terug.
De treindienst stopte i.v.m. het faillissement van de SSTT.
Een Stoomtrein op het Bels lijntje (jaartal onbekend?)
Station Weelde-Etat/Baarle Grens
Tijdens WO I was Nederland neutraal gebied, het perron van Weelde-Etat werd gescheiden met een ketting met aan de ene zijde Duitse militairen en aan de andere zijde Nederlands stationspersoneel.
Aan dit Sint-Andrieskruis in Alphen hangt de dienstregeling (3 treinen per dag) van 1888
en de bijhorende tarieven. Turnhout-Tilburg was 1uur rijden per trein.
https://erfgoednoorderkempen.be/wp-content/uploads/2021/03/Folder_Weelde_Statie.pdf
https://erfgoednoorderkempen.be/wp-content/uploads/2021/03/folder_Bels_Lijntje.pdf